Խնդրում եմ, հանկարծ չշփոթեք. խոսքս ամենևին չի վերաբերում պատերազմի տարիներին՝ Սամվել Բաբայանի ունեցած անուրանալի ավանդին: Խոսքս այն «արդյունքի» մասին է, որ ստացավ Սամվել Բաբայանը ուրացող հայ իշխանավորներից: Հաղթանակից հետո, ավելի ճիշտ՝ զինադադարից հետո Արցախի այն ժամանակվա իշխանավորները հարյուրավոր մատնագրեր էին գրում Սամվել Բաբայանի հասցեին: Ուղարկում էին դրանք Հայաստան՝ ՀՀՇ վերնախավին, այն ժամանակվա իշխող կուսակցության վերնախավին: Արդյունքը՝ զրո էր, սակայն, մինչ այն պահը, երբ Հոկտեմբերի 27 տեղի ունեցավ: Վերացրեցին Վազգեն Սարգսյանին, Կարեն Դեմիրճյանին, գործիչներ, ովքեր հանգուցային դեր ունեին երկրի կառավարման գործում: Այլևս ՀՀ գործող իշխանությունները դեմքով դարձան դեպի Արցախ. անհաղթ հրամանատարին պետք էր շարքից հանել: Սամվել Բաբայանին սպանելը, Վազգենից հետո, անմարսելի կարող էր լինել: Ցեխ շպրտելը, սակայն, գործ կարելը Հայաստանի և Արցախի բանսարկու վերնախավի սիրած զբաղմունքն է եղել տարիներ շարունակ: Եվ սկսվեց. կրակոցներ Արցախի նախագահ Արկադի Ղուկասյանի ոտքերին: Կրակողը, թե՝ Սամվել Բաբայանն է հրահանգել: Հետո արդեն՝ դատավարությունից հետո, իր նախնական ցուցմունքները դատարանում հերքած՝ Ղուկասյանի ոտքերին կրակողը, դատապարտվելուց մի քանի ամիս անց, հայտնվեց արտասահմանում ու մինչ օրս ապրում է այնտեղ: Քոչարյանի ու Սերժի ժամանակներին էին. ոչ ոք չհարցրեց, հարցնողների հարցն էլ արհամարհվեց ու լռեցվեց:
Օրեցօր, Սամվել Բաբայանը ապիկար իշխանավորների վրեժխնդրության ու իր փառավոր հաղթանակների արդյունքն էր ստանում, քանզի թալանչի և ստոր մարդկանց համար հանդուրժելի չէ ուժեղը՝ ո՛չ երեկ, ո՛չ այսօր:
Մի կինո ցուցադրեցին, թե Սամվել Բաբայանը 3.5 միլիոն դոլարի ոսկեղեն ունի իր տանը, որ, ոչ ավել, ոչ պակաս, 86 մեքենաներից կազմված ավտոպարկ ունի: Բայց, ուշադրություն դարձրեք, դա, ընամենը, կինո էր: Դատարանի դահլիճում Սամվել Բաբայանի մեղադրանքը 45 հազար դոլարի ոսկեղենի մասին էր… ընդամենը… Այդպես էլ չիմացանք՝ այն 3.5 միլիոն դոլարի ոսկեղենը որ պետության բյուջե մուտք արվեց: Ո՛չ Արցախի, ո՛չ Հայաստանի բյուջե առգրավվածը մուտք չի արվել: Որպես լրագրող՝ որևէ տեղ այդպես էլ չհայտնաբերեցի այդ փաստը: Արցախյան պատերազմի հերոս հրամանատարի վաստակը իշխանական. և ոչ միայն, լրատվամիջոցները փորձեցին հավասարեցնել ցեխին: Այնուամենայնիվ, օերը ծուխ եղան. Բաբայանը ազատվեց կալանքից, բայց ՀՀ ու նաև Արցախի իշխանությունները այս մարդու անունն ամեն անգամ լսելիս, ինչպես ժողովրդական խոսքն է ասում, մկան ծակին տասը շահի էին տալիս: Նորից փորձեց ձայն բարձրացնել Բաբայանը. մի կինո էլ ցուցադրեցին: Էջմիածնեցի Հրաչի նկուղում գցած երկու անպետք իգլաներից մեկը ԱԱԾ-ն փաթեթավորեց, խնամքով բաց արեց տեսախցիկների առջև՝ հայտարարելով, թե Վրաստանից Հայաստան են անց կացրել, ու նորից Սամվել Բաբայանը նստեց:
Հետո՝ թավշյա հեղափոխություն. Հայաստանում՝ նոր շունչ, նոր մոտեցումներ: Սամվել Բաբայանը հայտարարեց՝ ամեն ինչ մոռանում եմ, ես հանուն Արցախի եմ ապրել, ու իմ մտահոգությունը երկիրն ու սահմաններն են:
Հենց այստեղ էր, որ, 22 տարի, հրադադարից հետո, զինվորի հացը գողացած արցախյան էլիտան նորից խառնվեց իրար, ու պարզվեց, որ Արցախի ազգային հերոս, Արցախի ինքնապաշտպանության և ազատագրման հիմնական կազմակերպիչ, ստրատեգ Սամվել Բաբայանը Արցախում տեղ չունի…
Բա որ եկավ ու կարգ ու կանոն սահմանեց. Բակոյի ու մնացածների կերածը քթներից է գալու:
Եվ այսօր, ոչ ավել, ոչ պակաս, Արցախի իշխանություններն անհեթեթ կարգ ու կանոններ են փորձում սահմանել՝ Բաբայանի մուտքը Արցախի կառավարման համակարգ խոչընդոտելու համար:
Ինչո՞ւ եմ այս ամենն ասում. իրական պատմությունը, տարիներ շարունակ, խեղաթյուրեցին, ու հիմա, մեզնից յուրաքանչյուրը, որպես ՀՀ քաղաքացի, նույնն է թե՝ Արցախի քաղաքացի ու տեր վճռական խոսք ունի ասելու: Եթե այսօր չասենք, վաղը մեր երեխաները՝ ապագա սերունդները թքելու են մեր շիրիմներին…
Սուրեն Սարգսյան